Het Nationaal Plan Hoofdzaken: wat doen we met de startsubsidie die VWS ons gaf?
Het Nationaal Plan Hoofdzaken ontving in 2023 een startsubsidie van 14 miljoen euro om hersengezondheid te bevorderen in de komende jaren. Met de subsidie wil het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) een impuls geven om de samenwerking tussen de neurologie, psychologie en psychiatrie verder op en uit te bouwen.
Daarom werken we samen met patiënten, cliënten en hun naasten, onderzoekers, zorgprofessionals, kennisinstellingen, bedrijven en maatschappelijke en overheidsorganisaties om in het jaar 2040 mensen met een hersen- en/of psychiatrische aandoening vijf jaar langer in goede gezondheid te laten leven. We werken hieraan langs drie lijnen:
Oplossingen voor patiënten sneller realiseren;
Combineren van kennis over aandoeningen;
Kennis en data beter benutten.
Langs deze lijnen financieren we met de startsubsidie verschillende projecten over hoofdzaken. Op deze pagina vind je een overzicht van alle projecten.
Lijn 1: Oplossingen voor patiënten sneller realiseren
De nadruk ligt bij deze projecten op praktische toepasbaarheid en duurzame integratie in de samenleving. De patiënt en client van vandaag staat hierbij centraal. De subsidieoproep voor deze projecten verliep via ZonMw. In de eerste ronde gingen 19 projecten van start.
Huis-CAT, Cognitieve Adaptatie Training aangepast voor woonbegeleiders & naasten
Dit project, genaamd Huis-CAT, ontwikkelt een vereenvoudigde versie van Cognitieve Adaptatie Training (CAT) via een interactieve website. Het doel is om CAT toegankelijker te maken voor begeleiders en familieleden, waardoor mensen met ernstige psychische problemen in (begeleid) zelfstandig wonen beter ondersteund kunnen worden bij dagelijkse activiteiten.
Meedoen met Afasie in de Praktijk (MAP): Implementatie van innovatieve behandeloplossingen
COPACA ontwikkelde een 'wizard' voor aangepast advies en materialen ter verbetering van communicatie bij afasie. Project MAP streeft naar landelijke beschikbaarheid door doorontwikkeling en implementatie, met samenwerking tussen mensen met afasie, afasietherapeuten en onderzoekers voor gebruiksvriendelijkheid en draagvlak.
Samen in Actie Bij Apathie (SABA) bij het syndroom van Korsakov (SABA-Korsakov)
Bij het syndroom van Korsakov is apathie een veelvoorkomend symptoom, waarbij spontaan gedrag en sociale interactie verminderen. Het project wil de behandeling voor apathie, genaamd Samen in Actie bij Apathie (SABA), aanpassen voor mensen met Korsakov. Het doel is integratie in de zorgketen met medewerking van het landelijke Korsakov Kenniscentrum.
Op weg naar implementatie van het digitale hoofdpijndagboek
Het Leidse Hoofdpijn Centrum biedt persoonlijke zorg met 's werelds enige gevalideerde e-hoofdpijndagboek. Dit geeft patiënten direct inzicht in klachten en behandelresultaten op hun mobiele telefoon. Het doel is het dagboek te vereenvoudigen met patiëntgedreven uitkomstmaten, inclusief een gecombineerde-ernst-score ontwikkeld in samenwerking met patiëntenorganisaties, waarbij depressie als risicofactor wordt meegenomen.
Implementatie Generieke module en Beroepscompetentieprofiel Ervaringsdeskundigheid
Om ervaringskundigheid in zorg te verbeteren, implementeert dit project de Generieke Module en het Beroepscompetentieprofiel in 8 praktijkorganisaties (4 in ggz/vz en 4 in het sociaal domein). Dit omvat onder andere de ontwikkeling van dialogische werkvormen, methodieken voor professionals, een monitoringinstrument (MIE) en een scholingsmodule voor ervaringsdeskundigen, professionals en beleidsmakers.
Implementatie van zorg voor kinderen van ouders met psychische problematiek in de GGZ
Dit project wil de toepassing van de richtlijn ‘Kinderen van ouders met psychische klachten’ verbeteren door implementatiewetenschapmethoden te gebruiken. Ze onderzoeken factoren om behandelaren te stimuleren met ouders over kinderen te praten en ouders te motiveren voor de online interventie. De bevindingen resulteren in een implementatieplan, getest op Arkin-poliklinieken en vervolgens uitgerold over Arkin en andere instellingen in Nederland.
INSIST: Implementatie van een Stoppen-met-roken Interventie in de Standaard psychiaTrische zorg
Het INSIST-project wil stoppen-met-roken zorg implementeren voor mensen met psychische klachten door screening, motivering, behandeling met nicotinevervangers, en deelname aan een digitale stoppen-met-roken interventie. Het doel is de toegankelijkheid te verbeteren en meer patiënten met psychische klachten aan te moedigen om te stoppen met roken.
Digitalisering van Cognitieve Gedragstherapie: Van behandelkamer naar dagelijks leven met co-design
Dit project digitaliseert het schema voor cognitieve gedragstherapie (CGT), de meest toegepaste psychologische behandeling. Via de smartphone wordt het invullen praktischer voor cliënten, en de digitale versie met feedback wordt geïntegreerd in de dossiers van acht grote Nederlandse ggz-instellingen. Hierdoor is het snel beschikbaar voor gebruik.
Karman Line’s digitale strategietrainingen bij hersenaandoeningen: op naar de praktijk!
Dit project introduceert 'Karman Line', een digitale therapie voor blijvende cognitieve gevolgen na hersenletsel. Het doel is implementatie in de klinische praktijk, beschikbaar voor patiënten met cognitieve klachten. Het proces volgt het 'Knowledge to Action' (KTA) Framework, met actieve betrokkenheid van patiënten en gebruikers via focusgroepen, interviews en vragenlijstonderzoek.
MOE! Meedoen, Opladen, Energie!
Dit project, "MOE! Meedoen, Opladen, Energie!", richt zich op jongeren met niet-aangeboren hersenletsel (NAH) en vermoeidheidsproblemen. Het doel is om een bestaand behandelingstraject, momenteel alleen voor volwassenen beschikbaar, aan te passen en toegankelijk te maken voor jongeren (12-18 jaar).
Dit project gebruikt 7 Tesla MRI en magnetoencefalografie om diepe hersenstimulatie (DBS) te verbeteren voor essentiële tremor en de ziekte van Parkinson. De nauwkeurigere DBS-elektrodeplaatsing en elektrische programmering, gericht op het motorische netwerk, kunnen de effectiviteit verhogen.
Implementatieonderzoek naar de oudertraining voor ouders van jongeren met suïcidaal gedrag
Dit project focust op suïcidaal gedrag bij jongeren en de ontwikkelde oudertraining van LUMC Curium. Het doel is de implementatie van deze training te onderzoeken, effectiviteit te evalueren en structurele integratie in het behandelaanbod voor jongeren met suïcidale klachten en hun ouders mogelijk te maken.
Best practices combineren tot een veilige digitale ontmoetingsplek voor mensen met mentale problemen
Dit project combineert bestaande oplossingen, zoals BovenJan, Yivi en PubHubs, tot een veilige online omgeving voor peer-ondersteuning bij mentale problemen. Het doel is ervoor te zorgen dat cliëntgegevens veilig zijn en dat gesprekspartners daadwerkelijk professionals zijn.
Implementatie van de effectieve, online Denk Anders-interventie voor jeugdigen met dwang en angst
Dit project implementeert de Denk Anders training, een effectieve online wachtlijstinterventie voor jeugdigen met angst- of dwangstoornissen. Het doel is snellere en effectievere zorg, vooral nu deze klachten bij jongeren na de pandemie toenemen.
Herstel in Beweging: Lichaamsgerichte groepen voor traumagerelateerde psychiatrische problemen
Dit project richt zich op vroegtijdige toepassing van psychomotorische therapie (PMT) in de gespecialiseerde ggz voor trauma gerelateerde problemen. Er wordt een praktisch aanbod ontwikkeld voor groepsgewijze PMT. Het doel is PMT landelijk beter beschikbaar te maken en mensen met trauma eerder en effectiever te helpen.
Implementatie van diepe hersenstimulatie in de psychiatrie, wat kunnen we leren van de neurologie?
Dit project beoogt breder gebruik van diepe hersenstimulatie (DBS) voor de psychiatrische aandoening 'dwangstoornis'. Samen met alle betrokken partijen en een implementatieadviseur ontwikkelen ze een strategie. Het doel is meer patiënten te ondersteunen die onvoldoende reageren op medicatie en psychotherapie.
Dit project implementeert een innovatieve aanpak voor verstaanbaar spreken bij neurologische bewegingsstoornissen, ondersteund door ParkinsonNet. Logopedisten worden een jaar lang geïnformeerd en geschoold, waarna zelfstandige implementatie mogelijk is.
Praktijkoplossingen zingeving in ggz: Handreiking voor professionals, tegemoetkoming aan patiënten
Dit project bevordert de integratie van zingeving, spiritualiteit en religie (ZSR) in de behandeling van (dag)klinische ggz-patiënten door hulpverleners te trainen. Het vergroot de bekwaamheid van hulpverleners en de tevredenheid van patiënten, met positieve impact op psychisch, sociaal, maatschappelijk en existentieel herstel.
Ogen open voor LVB in de ggz. Het LVB proof maken van gespecialiseerde ggz-instellingen
Dit project integreert licht verstandelijke beperking (LVB) en zwakbegaafdheid (ZB) in de S-GGZ. Het doel is het herkennen van LVB/ZB, bieden van passende behandeling en verbeteren van zorgorganisatie. Begeleiding bij implementatie, monitoring en verspreiding van resultaten voor landelijke toepassing zijn inbegrepen.
In de tweede subsidieronde gingen weer 19 projecten van start:
PETRA dagboeken als ondersteuning bij gepersonaliseerde hybride zorg in de GGZ
Het PETRA-implementatieproject richt zich op de structurele implementatie van digitale dagboeken, PETRA, in de standaardzorg van de geestelijke gezondheidszorg. PETRA biedt een innovatieve digitale oplossing die cliënten helpt hun stemming, activiteiten en leefpatronen bij te houden, wat leidt tot meer inzicht en betere behandeluitkomsten. Het project beoogt de implementatie van PETRA te optimaliseren binnen 5 ggz-instellingen en ervoor te zorgen dat het dagboek een vast onderdeel wordt van de reguliere zorgpraktijk.
Implementatie van uniform protocol voor cognitieve monitoring tijdens wakkere hersentumoroperaties
Tijdens zogenaamde 'wakkere' hersenoperaties kunnen we monitoren of specifieke hersengebieden een rol spelen bij belangrijke functies (zoals spreken, bewegen, zien). In een eerder project met vier internationale neurochirurgische ziekenhuizen ontwikkelde dit project een protocol voor het bewaken van deze functies. Dit protocol wil het project ter beschikking stellen aan alle neurochirurgische ziekenhuizen in Nederland.
Implementatie van de (online) groepspsycho-educatiecursus voor mensen met een bipolaire aandoening
Dit project wil de toegankelijkheid van de interventie groepspsycho-educatie vergroten door het implementeren van een interactieve groepspsycho-educatie online en verbeteren van beschikbaarheid van fysieke groepspsycho-educatie.
Op Weg naar Thuis: een optimaal leefmilieu voor mensen met het syndroom van Korsakov
De meeste mensen met syndroom van Korsakov wonen in gespecialiseerde verpleeghuizen, maar zij voelen zich hier vaak niet thuis. In samenwerking met cliënten met syndroom van Korsakov wordt bij zorgorganisatie Saffier een woonvorm ingericht die aansluit op hun wensen en mogelijkheden. Een groepje van 5 tot 9 cliënten zullen in 2025 naar een ‘Eigen Regie woonvorm’ verhuizen. Dit project koppelt een evaluatieonderzoek aan dit proces.
Triageboxx tegen versnippering in de zorg voor ontwikkelingsproblemen
Dit project implementeert een toepasbare en vertrouwelijke oplossing, om via snellere en betere triage van ontwikkelingsproblemen versnippering en verlies van informatie in de praktijk te bestrijden. Ouders en kinderen met diagnoses zoals autisme en ADHD kunnen vervolgens betrokken hulp en zorgverleners in staat stellen toegang te krijgen tot de verschillende lagen van informatie.
Implementatie van PREMs voor transitie naar passende netwerkzorg voor mensen met NAH/CVA
Het doel van dit project is om de ervaringen van patiënten te meten. Zo kunnen we ook PREMs gebruiken ter verbetering van de kwaliteit van regionale netwerkzorg voor mensen met een CVA/NAH.
Implementatie van effectieve slaapinterventies bij mensen met een ernstige psychiatrische aandoening
Dit project richt zich op het implementeren van Cognitieve Gedragstherapie voor Insomnie, aangevuld met innovatieve hulpmiddelen, in de ggz. In samenwerking met cliënten, ervaringsdeskundigen en zorgprofessionals maken we slaapzorg breed toegankelijk.
Met VIPwordtFIT! werken de ggz en het sociaal domein samen om jongvolwassenen met psychosegevoeligheid te stimuleren meer te bewegen.
Implementatie van een home-based computergestuurd cognitief revalidatie programma voor NAH patiënten
Nu er een internetversie van een computergestuurd cognitief revalididatieprogramma beschikbaar is, wil dit project dit thuisrevalidatieprogramma gaan implementeren en evalueren binnen het poliklinisch revalidatietraject.
Samen-werken aan werk voor alle patiënten met een beroerte
Samen met ervaringsdeskundigen en professionals, ontwikkelt dit project een zorgmodel ‘geïntegreerde arbeidsgerichte zorg’. Deze wordt verder ontwikkeld en geïmplementeerd om patiënten met een beroerte meer aandacht en ondersteuning te geven als het gaat om de gevolgen van hun aandoening voor werk en studie.
Samen beslissen over ECT ondersteund door AI
Eerder werd in UMC Utrecht een AI-model ontwikkeld om voorspellingen te doen over de effectiviteit van electroconvulsietherapie bij depressie. De bijbehorende tool kan het samen beslissen van arts en patiënt over electroconvulsietherapie ondersteunen, waardoor electroconvulsietherapie doelmatiger kan worden ingezet. Dit project versnelt de implementatie van deze tool.
Implementatie van kennis over Hoofd, Hart en Hormonen voor interdisciplinaire vrouwspecifieke zorg
Binnen het Hoofd Hart en Hormonen netwerk werken een psychiater, cardioloog en gynaecoloog samen en delen hun kennis. Hierdoor wordt de samenhang tussen deze klachten helder en kunnen zij deze klachten gezamenlijk sneller en beter behandelen. Het doel van dit project is om in elke Nederlandse provincie dit soort regionale netwerken op te zetten.
Leven met niet-aangeboren hersenletsel vanuit betekenisvolle plekken
Dit project implementeert de Home & Place Making methodiek die ondersteunt bij het stap voor stap, plek voor plek weer opbouwen van het leven, na een ontwrichtende gebeurtenis voor mensen met niet-aangeboren letsel.
REHABILITY-4-ALL: Intensieve revalidatie voor kinderen en jongeren met niet-aangeboren hersenletsel
Met REHABILITY-4-ALL wordt de REHABILITY aanpak, een intensieve behandelaanpak van 3 tot 5 uur bewegen per dag, geïntroduceerd en geïmplementeerd in alle klinische kinderrevalidatiecentra. Hierdoor gaan kinderen méér bewegen tijdens hun herstelfase, kunnen beter herstellen en weer makkelijker kunnen meedoen in de maatschappij.
Meer BEkendheid en GRIP voor mensen met FNS middels een online educatiemodule (BEGRIP)
Door het implementeren van een online educatiemodule wil dit project onder andere kennis en begrip over de aandoening verbeteren bij mensen met Functionele Neurologische Stoornis (FNS), meer regie geven aan hen over hun behandeling en hen een grotere kwaliteit van leven geven door de module.
De Leiden Navigatie Training: Implementatie van serious gaming behandeling van verdwaalklachten
Het doel van dit project is om de behandeling van verdwaalklachten te implementeren in de medisch specialistische revalidatie in Nederland.
Het Slaap & Psyche adviespunt: betere zorg met bestaande expertise voor slaap en psychiatrie
In het Slaap & Psyche adviespunt delen experts op gebied van slaapgeneeskunde, psychiatrie en verslaving hun expertises. Ook wordt er een zorgkaart ontwikkeld, om patiënten de beste zorg te kunnen bieden in de eigen regio. Zo wordt een grote groep patiënten beter geholpen met inzet van bestaande kennis.
Zelfregie en Herstel Plan (ZHP) biedt laagdrempelig peer support bij het ontdekken hoe je kunt komen tot mentaal herstel. Het ondersteunt het proces van verbinding met je zelf, verbinding met anderen en het vinden van een nieuw toekomstperspectief.
Lijn 2: Combineren van kennis over aandoeningen
Iedere patiënt, elk brein en iedere situatie is uniek. Dat maakt hersen- en psychische aandoeningen zo ingewikkeld. Het Nationaal Plan Hoofdzaken pleit daarom voor een integrale blik met aandoeningoverstijgend onderzoek naar gemeenschappelijke factoren als oorzaken, onderliggende mechanismen, behandeling van klachten en het versterken van het herstelvermogen van patiënten en cliënten. Voor de patiënt en client van morgen.
Participatie van mensen met een hersen en/of psychische aandoening in educatie en werk
De subsidieoproep ‘Participatie van mensen met een hersen en/of psychische aandoening in educatie en werk’ loopt via NWO en richt zich op het verbeteren van maatschappelijke participatie voor mensen met hersen- en/of psychische aandoeningen. Met een specifieke focus op meedoen aan onderwijs en (on)betaald werk. De volgende vier projecten hebben financiering toegekend gekregen:
Strengthening Talents and Employment Pathways – Unlocking Potential in mental health recovery (STEP-UP)
Supporting Transitions and Educational Participation through Uniting for supportive Pathways (STEP-UP) for Youth with Brain and/or Mental Conditions
Breaking barriers: empowering youths in education and employment transitions
Bridging Gaps, Building Futures: Co-creating Sustainable Employment Pathways for Minoritized Young Adults with Mental Health and Brain-Related Conditions
Lijn 3: Kennis en data beter delen
Door de mens meer als één geheel te zien en processen in samenhang te bestuderen, kunnen we nieuwe oplossingen bieden. Dit doen we door allerlei lagen van kennis aan elkaar te koppelen, zoals moleculaire biologie, neurologie, sociologie, psychologie en revalidatiewetenschap. Zo kunnen we de enorme puzzel van het brein en de invloed van allerlei factoren leren begrijpen. Niet alleen stukje bij beetje, maar ook integraal en op verschillende systeemniveaus.
ELAN – Multidisciplinaire versterking van hersen- en psychisch onderzoek
Bouwt een brede kennisinfrastructuur waarin medische, sociale en ervaringsdata worden gecombineerd om onderzoek en zorg beter te verbinden.
Vernieuwt en verbetert de data-infrastructuur van de Hersenbank, zodat onderzoekers wereldwijd veiliger en slimmer gebruik kunnen maken van hersenweefsel en gegevens.
MDO-Platform voor ouderen met hersenaandoeningen
Ontwikkelt een digitaal overlegplatform waar ouderen, mantelzorgers en zorgprofessionals beter kunnen samenwerken aan passende zorg.
Versterkt de positie van mensen met neurodivergentie (zoals autisme, ADHD of dyslexie) in onderzoek door ervaringskennis structureel in te zetten en databronnen te verbinden.